مناسبات سیاسی جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان
در پی اعلام استقلال قزاقستان در آذرماه 1370، ایران جزء اولین کشورهایی بود که استقلال قزاقستان را به رسمیت شناخت و سفارت خود را در آلماتی افتتاح نمود. سفارت کشورمان در سال 1387 به پایتخت جدید قزاقستان، شهر آستانه منتقل شد. هرچند مناسبات مردمی میان ایرانیان و قزاقها سبقه‌ای تاریخی دارد و مردمان دو کشور همواره در طول قرنهای گذشته با تکیه بر مشترکات فرهنگی و دینی، مراودات دوستانه ای با یکدیگر داشته اند لیکن ورود قزاقستان بعنوان یک دولت-ملت به عرصه بین المللی، فصل نوینی را در روابط دوکشور آغاز کرد.
با گذشته بیش از دو دهه از استقلال قزاقستان، مناسبات تهران و آستانه در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی، همواره با آهنگ مطلوبی رو به رشد بوده است. سفر متقابل مقامات عالی دوکشور به تهران و آستانه، رایزنی در نشستهای چند جانبه و همکاری در مجامع منطقه ای و بین المللی بر مبنای منافع مشترک از بارزترین مشخصه های مناسبات دوستانه سیاسی ایران و قزاقستان بشمار می رود.
پس از آغاز به کار دولت یازدهم در ایران، قزاقستان جزء اولین کشورهایی بود که از آن استقبال کرد و نظربایف در مراسم تحلیف دکتر روحانی در مردادماه 1392 شرکت نمود. سفر رسمی رئیس‌جمهور ایران به آستانه در شهریورماه سال 1393 که اولین سفر دوجانبه دکتر روحانی به آسیای مرکزی بود، نه تنها نشانگر جایگاه قزاقستان در سیاست منطقه‌ای ایران بود، بلکه مسیرهای جدیدی را فراروی توسعه همکاری‌های دو طرف قرار داد. علاوه بر اسناد دولتی که در این سفر به امضا رسید، در همایش مشترک بازرگانان دو کشور هم که در حضور دکتر روحانی و نظربایف برگزار شد، توافقات تجاری متعددی میان بخش‌های خصوصی ایران و قزاقستان حاصل شد. دو رئیس‌جمهور پس از آن، به فاصله کوتاهی در دو اتفاق مهم منطقه‌ای دیگر؛ اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه و نشست روسای کشورهای ساحلی خزر در آستراخان نیز شرکت کردند.
موقعیت ژئوپلتیکی ایران به‌منزله کوتاه‌ترین، امن‌ترین و با صرفه‌ترین مسیر دسترسی آسیای مرکزی به دنیای خارج، همواره یکی از مولفه‌های اصلی در تعاملات آسیای مرکزی با ایران بوده است. افتتاح راه‌آهن سرخس – تجن در منتهی‌الیه شمال شرقی ایران در سال 1375، نقطه عطفی در گشودن مسیر کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی از جمله قزاقستان به دنیای خارج بود، با احداث راه‌آهن سه‌جانبه ایران – ترکمنستان – قزاقستان، که با حضور رئیس جمهور کشورمان به همراه نورسلطان نظربایف و قربانقلی بردی محمداف روسای جمهور قزاقستان و ترکمنستان در مرز اینچه‌برون در تاریخ 12 آذرماه 1393 افتتاح شد، مسیر جدیدی در امتداد کریدور شمال-جنوب و بویژه برای ارتباط نزدیک‌تر مناطق شرق دریای خزر با آب‌های آزاد فراهم آمده است. حضور رئیس جمهور قزاقستان در این مراسم، دومین سفر وی به ایران پس از آغاز به کار دولت یازدهم محسوب می‌شود.
قزاقستان از همان اوان استقلال، برای ارتقاء جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی خود، از مساعدت ایران بهره مند بود؛ توسعه روابط با کشورهای اسلامی و خاورمیانه از رویکردهای اصلی سیاست خارجی قزاقستان است، بر همین مبنا این کشور خیلی زود به عضویت اکو و سازمان همکاری اسلامی درآمد و حتی توانست با حمایت ایران، میزبانی و ریاست شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی را در سال 1390 بر عهده بگیرد. تاسیس کنفرانس تعامل و اعتماد سازی در آسیا (سیکا) از دیگر اقدامات قزاقستان در چارچوب تعاملات منطقه‌ای بود که ایران نیز یکی از اعضای فعال آن محسوب می‌شود.
همکاری در چارچوب مجامع بین‌المللی مانند سازمان ملل و نهادهای وابسته آن و مناسبات پارلمانی بین‌المللی نیز بخش مهمی از روابط دو کشور در صحنه جهانی را تشکیل می‌دهد. در تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی ایران، همکاری با قزاقستان به‌عنوان کشوری که به‌دنبال روابط متوازن با کشورها و مناطق مختلف جهان است، دارای اهمیت می‌باشد؛ قزاقستان برای دوره 18-2017 میلادی و ایران برای دوره 30-2029، نامزد عضویت غیر دائم در شورای امنیت سازمان ملل شده‌اند و طی سفر رسمی دکتر روحانی به قزاقستان در سال 1393، طرفین برای حمایت متقابل در این فرایند، به توافق رسیدند.
قزاقستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اورانیوم دنیا که در سال‌های اخیر درصدد ساخت نیروگاه اتمی و بهره‌مندی از این مزیت برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون خود در بخش انرژی برآمده است، از حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای حمایت می‌کند. علاوه بر مواضع مستمر مقامات عالی قزاقستان در این زمینه، در بیانیه مشترک سران دو کشور در شهریورماه سال 1393 نیز بر این موضوع تاکید شده است. همین مواضع دوستانه بود که موجب شد ایران دو دور گفتگوهای هسته‌ای با گروه 1+5 را در اسفند 1391 و فروردین 1392 در آلماتی برگزار نماید. برگزاری این مذاکرات که یکی از روندهای مهم در صحنه بین‌المللی محسوب می‌شد، کمک شایانی به تلاش‌های قزاقستان برای تبدیل آلماتی به مرکز تعاملات دیپلماتیک منطقه‌ای و افزایش شناسایی این کشور در صحنه بین‌المللی کرد
ایران و قزاقستان گرچه دارای مرز مشترک زمینی نیستند لیکن از طریق دریای خزر همسایه محسوب می‌شوند. تعاملات دو کشور در خصوص مسائل خزر، جزء مهمی از مناسبات دو طرف را تشکیل می‌دهد. ایران و قزاقستان در موضوعاتی مانند عدم دخالت و حضور طرف‌های ثالث در امور مرتبط با خزر، حفاظت از محیط زیست و آبزیان خزر، آزادی کشتیرانی تجاری و تامین امنیت این دریا، اشتراک نظر دارند.
از منظر قزاقستان، رویکرد تعامل سازنده با جهان و توسعه مناسبات پیرامونی در سیاست خارجی دکتر روحانی، می‌تواند به ثبات و امنیت منطقه کمک نماید. از همین رو رئیس جمهور قزاقستان در سفر رسمی به تهران در فروردین ماه 1395، در دیدار با مقام معظم رهبری و رئیس جمهور ، بر علاقمندی کشورش برای تحکیم مناسبات با ایران در حوزه های مختلف دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی بیش از گذشته تاکید کرد. در این سفر 66 سند در بخش های مختلف دولتی و خصوصی به امضاء رسید که نشانه عزم دو کشور برای بهره برداری از ظرفیت های فراوان موجود برای گسترش عملی همکاریها بر مبنای اعتماد سیاسی و منافع مشترک است.
همچنین، در هفدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی فیمابین دوکشور که دوم و سوم اسفند ماه 1400 در تهران برگزار گردید، دو طرف بر تلاش مشترک برای رساندن حجم مبادلات دوجانبه به 3 میلیارد دلار تاکید نمودند.