روابط فرهنگی ایران و قزاقستان
ایران از گذشته های دور تاکنون توانسته با فرهنگ ، هنر و تمدن غنی و دیرینه خود با اقوام و ملت های مختلف ارتباط سازنده و موثری ایجاد کند. بخش بزرگی از کشور قزاقستان کنونی نیز در گذشته تاریخی خود ارتباط تنگانگی با تمدن ایرانی داشته است. نقطه بارز مشترک آن در امور فرهنگی،هنری،ادبی و معماری می باشد.
معماری سنتی:
معماری سنتی یکی از پیوندهای بین دو ملت ایران و قزاقستان به شمار می رود که از نمونه آن مقبره خواجه احمد یسوی در منطقه قزاقستان جنوبی است، بنایی که در سال 1405 میلادی در دوران تیموریان با سبک و معماری ایرانی توسط خواجه حسن شیرازی ساخته شده است.
جشن نوروز:
نوروز جشن مشترک بین ایران و قزاقستان است که ملت قزاق آن را جشنی ایرانی می شناسند و هر ساله با فرارسیدن بهار با جشن و سرور این رویداد ملی و سنتی را گرامی می دارند، خاطرات و سنت های دیرینه خود را در نوروز تجدید می کنند و به حفظ و حراست از آنها اهتمام می ورزند.
جاده ابریشم:
ایرانیان و قزاق ها در ارتباط با جاده ابریشم علاوه بر روابط تجاری پایا، در سیر تاریخی مناسبات سیاسی مسالمت آمیزی داشته اند.این روابط در آیینه اسناد برجا مانده از ادوار مختلف تاریخی از جمله مکاتبات خانات دشت قبچاق با پادشاهان صفوی به خوبی نمایان است.ارتباطات خوبی با شهرهای طراز،اسفیجاب و ترکستان قزاقستان برقرار بوده است.
نسخه های خطی:
وجود شمار زیاد نسخ خطی فارسی در آرشیو ها و کتابخانه های قزاقستان نشانگر پیوند عمیق دو طرف در ارتباط با خط و زبان است . در کتابخانه ملی قزاقستان حدود یکصد نسخه خطی فارسی وجود دارد و در کتابخانه آکادمی علوم این کشور نیز شمار زیادی نسخه های خط فارسی از جمله دیوان های حافظ، سعدی، بیدل و جامی نگهداری می شود که هردو کشور خواهان حفاظت و بهره برداری از این آثار ارزشمند هستند.شاهنامه فردوسی یکی از آثار مکتوبی است که ادبیات قزاق را به شدت تحت تاثیر قرار داده است، طوری که شعرا و ادبای مشهور قزاق همچون آبای به بهره گیری از اشعار فردوسی و شاهنامه فخر ورزیده اند. هم اکنون ترجمه این اثر بزرگ به زبان قزاقی توسط تعدادی از استادان و متخصصان زبان فارسی در قزاقستان در دست انجام است.تاکنون چهارجلد از این اثر، ترجمه و منتشر شده است.گفتنی است آبای شاعر بزرگ قزاقستان در پندنامه اش می گوید: « فرزندان ما خوب است در ابتدا زبان مادری خود و بعد زبان ترکی و فارسی سپس عربی و نیز روسی را بیاموزند.» برادرزاده و شاگرد شاخص وی، « شاه کریم قودای بردی » شاعر معروف قزاق نیز با همه این زبان ها آشنایی داشته و تحت تاثیر حافظ بوده است.زبان قزاقی تا قبل از حاکمیت کمونیسم با خط فارسی نگاشته می شد و درحال حاضر تعدادی از محافل فرهنگی و رسانه ای قزاقی از این الفبا استفاده می کنند که همین اندک نیز می تواند زمینه مشترکی برای توسعه روابط فرهنگی و ادبی ایجاد کند.
ارتباطات فرهنگی پس از استقلال قزاقستان:
پس از استقلال قزاقستان، سرمایه موجود ناشی از میراث مشترک تاریخی و فرهنگی، مبنایی شد برای توسعه مناسبات دو کشور که به ویژه در زمینه فرهنگی طی دو دهه گذشته با روند متعادلی روبه رشد بوده است. روابط فرهنگی ایران با قزاقستان از سال 1372 با امضای موافقتنامه فرهنگی بین دولتی و ایجاد رایزنی فرهنگی سفارت آغاز شد.در مجموع طی این مدت، ارتباطات علمی، فرهنگی و آموزشی قابل قبولی در جریان بوده است.یکی از برنامه های فرهنگی ایران در قزاقستان حمایت از آموزش زبان فارسی در محافل علمی و دانشگاهی این کشور می باشد .اکنون زبان فارسی در دانشگاه های بزرگ قزاقستان مانند فارابی،آبلایخان،آبای،ژمبو و دانشگاه شهر آکتائو تدریس می شود و هرساله جمعی از استادان و دانشجویان برتر زبان فارسی برای دوره های دانش افزایی و آشنایی بیشتر با فرهنگ ایران زمین به کشورمان اعزام می شوند.
معرفی فرهنگ و هنر ایرانی در چارچوب برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری شامل انواع نمایشگاه ها، هفته های فیلم، تبادل گروه های هنری و تقویت ارتباطات میان رسانه های ایرانی و قزاقی جزو برنامه های فرهنگی می باشد.
در حوزه همکاری های دینی، کنگره بین المللی رهبران ادیان سنتی و جهانی که هر سه سال یک بار با حضور روحانیون و علمای مذاهب مختلف از سراسر دنیا در آستانه برگزار می شود، فرصت مناسبی برای تبادل نظر نمایندگان دینی کشورمان با شخصیتهای مذهبی قزاقستان است.
روابط فرهنگی علاوه بر دارا بودن بخش مهمی از روابط ایران و قزاقستان، نقش مکمل و هم افزا برای دیگر بخش ها دارد. به عبارت دیگر، رشد روابط اقتصادی و سیاسی نیازمند شناخت متقابل از آداب، رسوم و فرهنگ دو کشور است که از طریق افزایش ارتباطات علمی، هنری، دانشگاهی و .. امکان پذیر خواهدبود. سخنرانی دکتر روحانی، رئیس جمهور کشورمان در دانشگاه بین المللی نظربایف در سفر به قزاقستان در شهریور سال 1393 از این جنبه، اهمیت خاصی می یابد. دکتر روحانی در این سخنرانی با تاکید بر اهمیت روابط فرهنگی، از خدمات ارزشمند تمدن اسلامی در طول تاریخ به جامعه بشری سخن گفتند و مشاهیری نظیر فارابی را میراث مشترک و عامل اتحاد ملت های منطقه از جمله ایران و قزاقستان نامیدند.
مشترکات تاریخی، دینی، فرهنگی، ارتباطات مردمی و نگاه مثبت مردم قزاقستان به فرهنگ، تمدن و مردم کشورمان، فرصتها و زمینه های مناسبی برای توسعه روابط فرهنگی میان ایران و قزاقستان فراهم نموده است. ایران و قزاقستان تلاش می نمایند با بکارگیری ظرفیتهای فرهنگی مشترک گام های مهمی در گسترش روابط درکنار سایر زمینه های همکاری بردارند.