سیصدمین سالگرد تولد محتومقلی فراغی

سیصدمین سالگرد تولد محتومقلی فراغی

آقای محسن فغانی سرکنسول کشورمان درآلماتی  ضمن حضور در سیصدمین مراسم سالگرد تولد مختومقلی فراغی شاعر بزرگ ایرانی و ترکمن زبان که توسط سفارت ترکمنستان در قزاقستان و اکادمی علوم قزاقستان در دانشگاه فارابی برگزار شد، سخنرانی کرد. وی در سخنان خود ضمن اشاره به ویژگی‌های شاخص این شاعر گفت: مختومقلی فراغی شاعر آزاده ترکمن زبان ایرانی از افتخارات ایران و ترکمن زبانان جهان محسوب می‌شود.

متن سخنرانی آقای فغانی:

بسم الله الرحمن الرحیم

سخنرانی در مراسم بزرگداشت مختومقلی فراغی  

خیلی خوشحالم که در مراسم سیصدمین سالروز تولد مختومقلی فراغی، شاعر بزرگ ترکمن زبان که از مفاخر مشترک ایران و ترکمنستان و تمامی ترکمن زبانان جهان محسوب میشود شرکت می‌کنم.

مختومقلی فراغی شاعر و عارف ترکمن زبان، در سال ۱۷۳۳ میلادی برابر با سال ۱۱۱۲ شمسی در روستای حاجی قوشان از توابع بخش مرکزی گنبدکاووس استان گلستان ایران متولد شد و پس از ۵۷ سال زندگی پربار، در کنار چشمه عباساری در دامنه رشته کوه سونگی داغی در حاشیه مرز کنونی ایران و ترکمنستان درگذشت. پیکر این شاعر در روستای آق‌توقای در ۴۰ کیلومتری غرب مراوه‌تپه در شرق استان گلستان و در جوار آرامگاه پدرش دولت محمد آزادی به خاک سپرده شد.

در پاسخ به این سئوال که چرا مختومقلی از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است دلایل زیر را می‌توان ذکر کرد:

مختومقلی اوضاع ‌و احوال مردم خود و شرایط اقتصادی و سیاسی زمان خود را به ‌خوبی درک کرد ودیوان بزرگی که از این شعار به یادگار مانده است گواه این موضوع است.

این شاعر بزرگ ترکمن زبان، عاشق علم بود و در همین راستا، برای کسب علم و تقویت بنیه علمی خود، به شهرهایی مختلف بزرگ آن زمان از جمله سمرقند، بخارا و غیره سفر کرد و نزد اساتید بزرگ علم آموخت و به زادگاه خود بازگشت.

مختومقلی شاعری است که در حل مشکلات و دردهای اجتماعی مردم بی‌وقفه تلاش می‌کرد و مدافع جبهه‌ی ستمدیدگان بوده است. مختومقلی شاعری متعهد و کنشگر اجتماعی بود که برای ارتقای آگاهی‌های مردم و اتحاد و یکپارچگی ملت خود و مبارزه با ستمگران تلاش می‌کرد و همدلی و همدردی مردم مهم‌ترین دغدغه‌ی او بوده است. اوایل قرن هیجدهم میلادی که سرزمین ایران آن زمان دچار غارت و چپاول بود و بخش ‌های زیادی از ایران دچار مشکل بود، مختومقلی از شعر برای روشنگری در مسائل سیاسی و اجتماعی استفاده کرد.

او ستایشگر زیبایی‌هاست و دلنوازی و مزین نمودن مردم به اخلاق پسندیده جزو رسالت شعری او است. مختومقلی وارث دردهای بزرگ بشری و قومی‌بود و از خرد و اندیشه برای بیان دردهای اجتماعی جامعه بهره برد.

با توجه به تسلط وی به فرهنگ و ادب و تجربه، در اشعار او ضرب‌المثل‌ها و سخنان حکیمانه بصورت گسترده بچشم می خورد.

دیوان مختومقلی مشحون از اندیشه‌ها و تفکرات عرفانی و دینی و نکات دقیق اخلاقی، سیاسی و اجتماعی و نیز دربرگیرنده‌ی مضامین لطیف غنایی و اوصاف زیبایی از طبیعت است. یکی از دلایل جذابیت اشعار عارفانه وی، این بود که این مطالب، حاصل تجربه‌ی مستقیم خود شاعر و مایه گرفته از دل‌وجان اوست.

مختومقلی مسلمان معتقدی بود که به پیامبر و خاندان پیامبر نیز توجه ویژه ای داشت. وی با دیدگاه تقریب المذاهبی، با هوشمندی و شناسایی مشترکات مذاهب مختلف اسلامی، بر محور قراردادن خدا، قرآن و خاندان پیامبر تاکید داشت.

از وحدت و انسجام سخن به میان می‌آورد؛ کمتر از تفاوتها می‌گفت. مسئله‌ای که برای هر ملت مهم است واگر نباشد صدای شکستن واز بین رفتنش به گوش می‌رسد.

فراغی موضوعاتی که امروزه نیز با آن مواجهیم مانند مسئله سوادآموزی، نقش زنان در جامعه، آثار سوء موادمخدر، فقر، اختلافات طبقاتی، اعتراض به ریاکاری دینی و تذکر به عالمان را در اشعارش بروز و ظهور داد.

ایلیندن آیرا دوشن / کسی که از ایلش دور می افتد
آه اورار ایلی گؤزلأر / آه کشان دیارش را می جوید
یولوندان جدا دوشن / کسی که از راهش جدا می‌شود
جهد ادر یولی گؤزلأر / در تلاش باز یافتن راهش است

کیم نان تاپماز ایمأگه / یکی نانی برای خوردن نمی یابد
کیم یر تاپماز قویماغا / یکی جا برای انباشتن
کیم دون تاپماز گیمأگه / یکی جامه ای ساده نمی یابد
کیم تیرمه شالی گؤزلأر / یکی در خیال شال ترمه ایست
اول مردینگ اوغلی دیر، مرد دیر پدری               گؤراوغلی قارداشی، سرخوش دیر سری
داغدا دوزده قاوسا صیّادلار دیری                        آلابیلمز یولبارس اوغلی تورکمنینگ

احترام  و بزرگداشت مختومقلی در ایران

همانگونه که می دانید، دیوان اشعار مختومقلی به زبان ترکنمی است. دو سال پیش به همت پنج نفر از فعالان ادبی، نویسندگان، پژوهشگران و مترجمان زبان ترکمنی استان گلستان ایران و پس از هشت سال‌ تلاش، دیوان اشعار وی به زبان فارسی ترجمه شده و از مجموعه چهار جلدی ترجمه فارسی سروده‌های این شاعر و عارف ترکمن در جوار آرامگاهش در آق توقای شهرستان مراوه‌تپه رونمایی شد.

علاوه براین، اخیرا دیوان اشعار مختومقلی فراغی، توسط یکی از شاعران قزاقستان به نام «قنات بیگ» از زبان اصلی ترکمنی به زبان قزاقی ترجمه و چاپ شده است.
مختومقلی فراعی شاعر بزرگ ترکمن زبان که باعث افتخار تمامی ایرانیان و ترکمنهاست، در ایران همواره مورد تقدیر قرار می‌گیرد. سالانه با همکاری و مشارکت جمهوری ترکمنستان، مراسم بزرگی به افتخار و برای بزرگداشت این شاعر بزرگ در محل دفن وی در شهر مراوه تپه استان گلستان ایران برگزار می‌گردد. امسال نیز چنین مراسمی‌برگزار می‌شود.

البته نکته دیگر اینکه در مراسمی‌که سالانه در ایران و ترکمنستان برای بزرگداشت این شاعر بزرگ برگزار می‌شود، نویسندگان و فرهنگ دوستان از سراسر جهان شرکت می‌کنند که نشان دهنده شناخته شدن وی در سطح منطقه‌ای و جهانی است.

مختومقلی فراغی همانگونه که در زمان حیات خود ، برای وحدت اقوام و مذاهب تلاش می‌کرد، هم اکنون نیز عامل وحدت و پیوند بین مردم دوکشور دوست و همسایه ایران و ترکمنستان است. جمهوری اسلامی ایران از هیچ تلاشی برای بزرگداشت وی و شناساندن او و افکارش در بین مردم ایران و جهان فروگذار نمی‌کند. در این مسیر، کمک و همکاری کشور دوست و برادر و همسایه جمهوری ترکمنستان برای بزرگداشت این شاعر ارزشمند و مورد تقدیر ماست.

از شما برای شرکت در این مراسم تشکر و قدردانی می نمایم.